کلیله و دمنه در اصل کتابی به زبان هندی است که در آن، حکایتهایی پندآموز با بیانی طنزگونه از زبان حیوانات روایت میشود؛ «کلیله» و «دمنه» نام دو شغالِ راوی داستانهاست. این کتاب برای اولین بار در قرن چهارم از روی نسخۀ عربی، ابتدا توسط ابوالفضل بلعمی و سپس رودکی به فارسی ترجمه شد. اما بعدها، برگردان منثور بلعمی کامل از بین رفت و از ترجمۀ منظوم رودکی نیز فقط چند بیت باقی ماند.
در قرن ششم نصرالله منشی، دبیر دربار غزنویان، بار دیگر کلیله و دمنه را با سبک آزاد به فارسی ترجمه کرد؛ بهطوری که به فراخور موضوع بخشهایی را به متن اضافه کرده است. به همین دلیل آن را از بهترین نمونههای ادبیات کلاسیک زبان فارسی میدانند.