گزیده طنز عبید زاکانی

مجموعه گزیده طنز در زمره آخرین بازمانده‌های قلم و طبع نکته‌سنج مرحوم ابوالفضل زرویی نصرآباد است. مجموعه‌ای که کوشیده با دقیق شدن بر ظرائف و نکات نغز و طنزآمیز شاعران و نویسندگان کهن ایران زمین، ضمن انجام پژوهشی تازه در آثار آنها، نگاهی تخصصی و خاص بر یکی از گونه‌های روایت زبانی آنان داشته باشد. از سوی دیگر این مجموعه در تلاش است تا قدمت و سیره و شیوه طنزپردازی در ادبیات ایران را از دریچه نگاه خود بازخوانی و ثبت کند.

این مجموعه در سال ۱۳۹۵ به کوشش مرحوم زرویی و با پژوهش و همراهی نسیم عرب امیری در دست تالیف و تهیه قرار گرفت و سعی کرد از چند زاویه مقوله طنز نویسی را مورد توجه قرار دهد. نخست سیر روایت طنز و شوخ‌طبعانه در تاریخ ادبیات ایران و در کنار آن بازخوانی سنن و فرهنگ عامه و اندیشه ایرانیان در هر عصر. در کنار این موضوع ایجاد متونی خلاصه و کلاسه شده که محتوای آن به طور معمول برای مخاطبان کم‌حوصله این روزگار مناسب به شمار می‌رود را نیز باید به این موضوعات اضافه کرد.

این مجموعه در مجلد پیش رو به سراغ عبید زاکانی طنز پرداز شهیر قرن هشتم هجری رفته است.

عبید اولین شاعر و ادیب ایرانی است که ادبیات شوخ‌طبعانه را به صورت جدی و حرفه‌ای پی گرفته و منظومه‌ها و رسائل مجزایی را در این گونه ادبی خلق کرده است. در کنار این موضوع و با وجود زیست شاعران و طنز پرداران متعدد پیش از زیست عبید، به دلیل حجم آثار شوخ‌طبعانه بازمانده از عبید و تنوع گونه‌های هزل و هجو و فکاهه و طنز در آثارش باید او را نخستی  طنزپرداز جدی تاریخ ادب فارسی بدانیم.

عبید در زمانه فروپاشی و انقراض حکومت ایلخانی و برآمدن حاکمان سودجو، بی‌ریشه و در نهایت، ظهور خونین تیمور گورکانی در ایران است و همین موضوع اهمیت تلاش وی برای روایت طنزآمیز و هجو و هزل حاکمان زمانه‌اش را نشان می‌دهد.

این کتاب در سه بخش به رساله‌های دلگشا، صد پند و تعریفات نگاهی گزیده انداخته است و در ادامه نگاهی به ترجمه حکایت های عربی نقل شده از عبید پرداخته است. کتاب هم‌چنین در چهار بخش مختلف نگاهی گزیده به کتاب اخلاق الاشراف انداخته است. بخش پایانی کتاب نیز مرور گزیده اشعار وی و نیز کتاب فال‌نامه طیور و وحوش است.