چکش و خنده

مجموعه دو جلدی «داس و خنده» و «چکش و خنده» اثری است شامل بیش از ۲۶۰۰ لطیفه که در میان مردم اتحاد جماهیر شوروی و در سال های زندگی و زیست در نظام کمونیستی بیان می شده است.

این لطیفه ها جدای از مضمون طنز و گاه تلخ و انتقادی خود که می توان آن را جزئی لاینفک از ساختار طنز اجتماعی به شمار آورد از این منظر حائز اهمیت به شمار می رود که مخاطب آن بداند که در سال های بسیاری از حیات نظام کمونیستی بیان و بازگو کردن لطیفه به ویژه با مضامین انتقاد از ساختار حاکمیت، می توانست منجر به تعقیب قضایی و حتی حبس راوی آن شود. با این همه این لطائف راه و جای خود را در زندگی و ذهن و زبان مردمان این سرزمین باز کردند. برخی در حافظه و برخی در گوشه و کنار یادداشت ها و حتی در حاشیه دفاتر تلفن مردم ثبت شدند و پس از فروپاشی کشور شوراها، سرانجام در معرض دید و خوانش و قضاوت عام قرار گرفتند.

درباره موضوعات مورد توجه در لطیفه های این کتاب توجه به این موضوع ضروری است که تا پیش از جنگ جهانی دوم موضوع این لطیفه ها بیش از هر چیز به نگاه و نقد از وضعیت جاری کشور اشاره داشت و سختگیری های نظام استالینی بر زندگی و زیست فکری مردم. پس از جنگ دوم جهانی لطیفه های روسی راه خود به سوی موضوعات فراملی نیز باز کردند و حتی پای هیتلر نیز به این لطیفه ها گشوده می شود. در دوران جنگ سرد اما به تناسب حساسیت حاکمان وقت اتحاد جماهیر شوروی به این موضوع، لطیفه ها به شکل های مختلف و در موضوعات مختلفی امکان ظهور و بروز پیدا می کنند.

در این اثر در این کتاب تمام پاورقیها و توضیحات ابتدای هر لطیفه از مترجم است و در متن اصلی هیچ گونه پاورقی و یا توضیحی برای  لطیفه ها وجود ندارد ولی از آنجا که ممکن بود خوانندگان ایرانی با دلیل به  وجود آمدنِ لطیفه و مبانی تاریخی آن آشنایی نداشته باشند، توضیحاتی در  ابتدای بسیاری از لطیفه ها آورده شده است تا خواننده بیشتر در جریان امر قرار  گیرد.

این دو کتاب با ترجمه دکتر شهرام همت زاده از زبان روسی به زبان فارسی ترجمه شده است. همت زاده عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و از متخصصان و آگاهان به زبان روسی است.