پرورش مهارت های دیداری فضایی

کتاب پرورش هوش دیداری – فضایی برای کودکان ۴ سال به بالا تالیف شده است. امروزه این هوش بیشتر از هوش‌های دیگرمورد توجه قرار گرفته است. اهمیت آن در زندگی روزمره و خلق آثار هنری، اختراعات جدید، ابداعات و نوآوری‌های مدرن و شیوه‌های حل مسئله، بیش از پیش آشکار شده است. این کتاب با شیوه ای کاملا” علمی و گام به گام، روش های پرورش این هوش را آموزش می دهد. کودکانی که از این توانایی بهره‌مند هستند و یا این مهارت در آن‌ها به تدریج پرورش داده شود به نوعی حساسیت و ادراک دیداری دست پیدا می‌کنند، مانند دقت به خطوط، حالت‌ها، حجم‌ها، وسعت و مساحت ها ، تقارن و عدم تقارن ها، هماهنگی و عدم هماهنگی‌ها ، الگوها ، رنگ‌ها و غیره. پرورش هوش دیداری – فضایی از پایه های رشد خلاقیت در کودکان است، که در این کتاب ابعاد مختلف آن معرفی و تمرین های مربوط به آن آورده شده است. برخی از آن ها عبارتند از: ادراک دیداری – فضایی، ادراک هندسی محیط، تشخیص موقعیت فضایی، روابط فضایی و…

هوش دیداری – فضایی

هوش دیداری – فضایی از دو جزء اصلی تشکیل شده است . بخش اول آن شامل درک دقیق و مشاهده متمرکز بر جهان دیداری – فضایی یا محیط اطراف کودک است. بخش دوم آن شامل توانایی کودک در تغییر و تحول در چیزهایی است که در محیط اطرافش مشاهده کرده و سپس در ذهن و تخیلات خود آن را به شکل و یا نحوه­ی جدیدی تغییر داده است .

بنابراین چنین کودکی می‌تواند در محیط اطراف خود یا در ذهنش، چیزهایی را ببیند و به چیزهایی دقت کند که سایر افراد قادر به دیدن آن نیستند یا به سادگی از کنار آن می‌گذرند . ضمناً می‌تواند از طریق روش‌های ذهنی یا فیزیکی دست به خلق چیزهای جدیدی بزند . مثلاً با الگوبرداری از چیزهایی که می‌بیند می تواند نقاشی، طراحی، مجسمه‌سازی کند، یا با دقت کردن به اطرافش و الهام گرفتن، ابداعات و اختراعات جدیدی انجام ‌دهد . کودکانی که از این توانایی بهره‌مند هستند و یا این مهارت در آن‌ها به تدریج پرورش داده شود به نوعی حساسیت و ریزبینی  دست پیدا می‌کنند، مانند دقت به خطوط، حالت‌ها، حجم‌ها، وسعت و مساحت ها ، تقارن و عدم تقارن ها، هماهنگی و عدم هماهنگی‌ها ، الگوها و رنگ‌ها و غیره.

در دنیای مدرن امروزی بهره‌مندی از هوش دیداری – فضایی یک توانایی منحصر به فرد محسوب می‌شود و معمولاً افرادی که از این نوع هوش بهره بیشتری دارند و مهارت‌های لازم در آنان به خوبی پرورش داده شده است در هر رشته، شغل و یا تخصصی که دارند نسبت به اطرافیان خود ، در صد موفقیت بیشتری دارند.

آلبرت انیشتین، چارلز داروین و زیگموند فروید با بهره‌گیری از هوش دیداری – فضایی و تجسمات و تخیلات خود توانستند در بین دانشمندان،  بیشترین تأثیر را بر علم قرن بیستم بگذارند. هر سه نفر آن‌ها برای خلق نظریات علمی خود که باعث تحولات بسیار بزرگی در علم شدند، از تجسمات دیداری و تخیلات بهره می‌گرفتند. چارلز داروین همیشه در دفترهای یادداشت خود علاقه و شیفتگی زیادی نسبت به تصویر درخت نشان می‌داد. درخت برای او به عنوان نمادی محسوب می‌شد که به وسیله آن مفهوم فرضیه تکامل تدریجی را مطرح کرد. او در یکی از یادداشت‌های خود در کنار تصویر درختی که کشیده است نوشته : « موجودات زنده مانند یک درخت هستند، درختی که به گونه‌ای نامنظم شاخه می‌دهد و هم‌زمان با از بین رفتن شکوفه‌های انتهایی، شکوفه‌های جدید جای آن‌ها را می‌گیرند.»

آلبرت انیشتین کودکی بود که خیلی دیر زبان باز کرد. از نوعی اختلالات یادگیری رنج می‌برد. در درس و تحصیل زیاد موفق نبود و ساعت‌های زیادی در طول روز را می‌خوابید. بهره‌مندی او از هوش دیداری – فضایی بسیار زیاد باعث ‌شد تا فرضیه‌های فیزیک را به صورت ذهنی تجسم کند و همین توانمندی او منجر به ارائه نظریه نسبیت شد.

زیگموند فروید با استفاده از هوش دیداری – فضایی ، کوه یخی را تصور کرد که فقط بخش کوچکی از آن از دریا بیرون آمده و حجم بسیار زیادی از آن در زیر آب قرار دارد . بر این اساس بود که رابطه خودآگاه انسان با ضمیر ناخودآگاه را بیان نمود و نظریه خود را در مورد شخصیت انسان و تأثیرات ناخودآگاه بر رفتارهای کنونی تشریح کرد .

ساده‌ترین تعریف برای هوش دیداری – فضایی اینست که با به‌کارگیری این هوش، فرد می‌تواند شکل‌ها را در ذهن خود، حرکت دهد و بچرخاند و آن را به صورت سه بعدی از زاویه‌های متفاوت ببیند. کودکی که از این هوش برخوردار است معمولاً برای فکر کردن به تصاویر ذهنی خود رجوع می‌کند و از تصاویری که تجسم کرده است کمک می‌گیرد. وقتی می‌خواهد اطلاعاتی را به یاد بیاورد ، تصویرهای ذهنی آن را مرور می‌کند . برای به خاطر سپردن و ذخیره اطلاعات در ذهنش سعی می‌کند آن‌ها را به صورت بسته‌های تصویری و شکل‌های مختلف به خاطر بسپارد. کودکی که هوش دیداری – فضایی پرورش یافته‌ای دارد، ورودی‌های سایر حواس خود را از طریق آن ترجمه و تفسیر می‌کند. مثلاً می‌تواند برای بوهای مختلف شکل و رنگ‌های خاصی را تجسم کند یا می‌تواند هر کلمه‌ای را که می‌شنود در ذهنش تصویرسازی نماید . مزه ها و احساس‌های مختلف برای او یادآور شخصیت‌ها ، شکل ها، رنگ ها و نمادهای خاصی هستند.