شهد شوکران

نصرالله قادری در میان مخاطبان فرهنگ و هنر ایران با نمایشنامه­نویسی و کارگردانی تئاتر شناخته شده است. او همه حس و عاطفه­اش در برداشت خود از یک روایت آئینی، ملی و یا اجتماعی را به طور کامل در نگار متون نمایشی­اش منعکس می­کند و در نهایت متنی خلق می­کند که کپی برابر اصل حس و حال اوست در هنگامه مواجهه با آن روایت.

قادری در سال­های اخیر اما بیش از نمایشنامه به نگارش و بازنگارش داستان­های تاریخی از زندگی بزرگان تاریخ اسلام از جمله ابوذر و سلمان و… پرداخته است که در قالب داستان­های بلندی از سوی کتاب نیستان منتشر شده است و در تازه­ترین کتاب خود نیز با عنوان «شهد شوکران» عصاره­ای از نگاه تیزبین و نکته­سنج خودش را در مواجهه با حقایقی از زندگی معصومان (ع) به کام داستان کشیده است تا ماندگار و جاودان باقی بماند.

«شهد شوکران» روایت­هایی است حقیقی از زندگی سه امام معصوم (ع) – معصوم هشتم، نهم و دهم؛ امام صادق، امام کاظم و امام رضا علیهم السلام – که وجه مشترک هر سه آنها مظلومیت در زندگی و شهادت و تشابه در شیوه آن است. قادری با چنین نخ تسبیحی به کند و کاو در زندگی و اقوال این سه امام معصوم پرداخته است و به قول خود روایت­هایی شگفت و به ظاهر باورنکردنی از زیست آنان را استخراج و در قالب داستان بازنویسی کرده است. ویژگی اصلی این متن در مقایسه با متون به ظاهر مشابه با آن، شیوه روایتی است که قادری برای بیان آن برگزیده است.

«شهد شوکران» از این منظر شامل روایت­هایی واقعی است که از زبان یک نویسنده و با بهره­گیری از تخیل او برای فضاسازی و روایت در قالب یک موقعیت داستانی قرار گرفته و عنوان شده است. به عبارت ساده­تر جان­مایه روایت و اتفاق منسوب به معصوم در این کتاب حقیقی و مطابق با متون کهن دینی و اعتقادی است، اما شیوه و نحوه روایت آن دست­پخت نصرالله قادری است که در پس سال­ها مطالعه و ایستایی در این متون با زیر و بم آنها به خوبی آشنا شده است.

نکته قابل توجه دیگری که متن این کتاب را قابل اعتنا کرده است، نثر خاصی است که قادری در بیان دستان­واره­های خود از آن بهره برده است. اسلوب و ساختار این متن به شکلی تنظیم شده است که از سویی به متون کهنه و ساختارهای روایی آنها به ویژه در روایت­های دینی پایبند مانده است و از سوی دیگر از لغات و اصطلاحاتی امروزی و قابل توجه برای مخاطبان امروزی بهره می­برد. به عبارت دیگر شاید «شهد شوکران» را بتوان تلفیقی داستانی از سنت و مدرنیته در روایت داستانی از ائمه معصوم (ع) دانست که تا پیش از این کمتر مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است.

در کنار این مسئله نحوه نگاه نویسنده در انتخاب داستان­ها نیز حاکی از وجود نگرشی خاص در نگاه به ائمه (ع) است که در آن نویسنده به دنبال نوعی نگاه کاربردی و احترام­برانگیز نسبت به کرامات اهل بیت است که مخاطب با مشاهده آن به خود و آنچه در اقوال و روزگارش می­گذرد بیش از پیش رجعت می­کند و شاید همین رجعت و خودسازی در پی آن را بتوان از مهم­ترین نیات نویسنده در خلق این اثر دانست…