رخصت مرشد ۴. شیراز

شهر شیراز اگرچه برای ایرانیان شهر شعر و ادب است و بسیاری آن را با هوای خوش و شعر نابش می‌شناسند، اما این شهر در میان ایرانیان به صفات دیگری نیز شناخته می‌شود. شیراز از سویی شهر دین‌مدارانی است که حول حریم حرم حضرت شاه‌چراغ (ع) سال‌ها درس غیرتمندی دینی به مردم ایران آموخته‌اند و شهر پهلوانانی است که آوازه آنها سال‌ها در کتاب‌ها و داستان‌ها آمده است.

چهارمین مجلد از مجموعه قصه‌های پهلوانی با عنوان «رخصت مرشد ۴. شیراز»، روایتی است از زندگی و زمانه پهلوانان شیراز. پهلوانانی که نه از جنس داش آکل و کاکا رستم که از جنس غیرتمندانی بوده‌اند که در برابر کوچکترین اهانت و تنگ نظری به باورهای دینی‌شان، طوفانی به پا کرده و تومار اهانت‌کنندگان را در هم می‌پیچیده‌اند.

خسرو آقایاری داستان پهلوانان شیراز را با روایتی از زندگی و زمانه پهلوان ملاعلی سیف آغاز می‌کند. حکایت او از شیوه زندگی و مرام پهلوان سیف به روزگار زمامداری پهلوی اول و توهین یکی از روزنامه‌های شیراز به عزاداری ماه محرم باز می‌گردد و شرح یکپارچه کردن دسته‌جات و هیئات عزاداری شیراز و برپایی یک تجمع مردمی برای اقامه عزای حسینی.

داستان دوم این کتاب شرحی است بر منش پهلوانی حاج محمد کاظم دلاوری. راوی، داستانش را از نوجوانی او شروع می کند و شرح سفرش به کربلای معلی برای پیشکاری و تحصیل و زیارت و در کنار تمامی آنها آموختن درس زندگی. نوجوانی که با وجود پانزده سال سن اهل رفتن به زورخانه و ورزش پهلوانی نیز هست و همین آغازی است بر پرورش باورهای پهلوانی در زندگی او و رقم زدن سرنوشتش با این حرفه.

سومین داستان کتاب نیز شرحی است بر زندگی و منش پهلوانی علی شیرازی از پهلوانان به نام شهر شیراز. این روایت بر اساس خاطرات عبدالعلی مداح علی، پیرِ طریقت خاکسار شیراز تألیف شده است. داستانی از دلاوری پهلوان در جوانی و در مبارزه با پهلوانی روسی که استادش را به مبارزه طلبیده بود و شکست دادن او که مایه سربلندی شیراز و ایران شد.

این مجلد از کتاب اما جدای از قصه‌های جذاب خود درس‌ها و نکته‌های جذابی دیگری را نیز برای مخاطب با خود به همراه دارد. درس ادب داشتن در محضر بزرگان دین و رخصت گرفتن از آنها برای هر حرکت اجتماعی، درس داشتن غیرت دینی و استفاده به جا از این حس در برابر آنچه که درصدد زیر سوال بردن آن است. درس خاکساری در مقابل مردمان زمین‌خورده و دلجویی از آنانی که ناگهان به زمین می‌خورند و زندگی خود را دچار تغییری آنی می‌بینند.

داستان‌های این کتاب جدای از روایت پهلوانی‌های مردمان شهر شیراز، روایتی است از زندگی و زیست سالم و دینمدارانه در جامعه سنتی ایران که قابل تسری به زندگی امروزی نیز هست. نویسنده در کتاب سعی کرده با نمایش شالوده‌های سازنده زندگی پهلوانان و اسطوره‌های هر سرزمین، نقش خانواده، دین، بزرگان دین، دوستان و جامعه و بسیاری دیگر از فاکتورهای اعتقادی و اجتماعی در شکل‌دهی به شخصیت و زندگی یک پهلوان اسطوره‌ای را به نمایش کشیده و جایگاه بالای او را بر اساس همین فاکتورها در میان مردم توجیه کند.

کتاب با وجود مستند بودن و استفاده از منابع مکتوب و نیز مصاحبه‌های نگارنده درباره هر قصه، زبانی بسیار ساده و روان داشته و تعلیق و هیجان روایی بسیار مطلوبی را می‌توان در جای جای آن مشاهده کرد و همین مساله باعث می‌شود خواننده ناخودآگاه خود را مخاطب اثر دیده و آن را تا انتها پیگیری کند.