راهنماکتاب داستان کوتاه

مهدی پوررضائیان دکترای روانشناسی بالینی با گرایش سایکودراما از دانشگاه دهلی دارد و ‌اکنون عضو هیات علمی دانشگاه شاهد است. به قلم او تاکنون ۸۰ نمایشنامه در قالب ۱۰ کتاب منتشر شده است. برخی از تالیفات او در مراسم کتاب سال و کتاب فصل به عنوان کتاب‌های برتر نمایشی قدردانی شده است.

کتاب «راهنماکتاب داستان کوتاه» را مهدی پوررضائیان برای آموزش نگارش داستان کوتاه تالیف کرده است.

وی در مقدمه‌ای جذاب بر این کتاب با عنوان «نون و چشمک» در این زمینه می نویسد: نویسندگان برخلاف دیگران، دو نوع خواب مـی‌بیننـد: خـواب‌هـایی در اتـاق خواب؛ و خواب‌هایی در اتاق کار. خواب‌هـای نـوع اول، عـام و رؤیانهـاد اسـت و خواب‌های نوع دوم، خاص و هنرنهاد. خواب‌های نوع اول، دیدنی‌اند و خواب‌های نوع دوم، هنری. این هر دو نوع خواب، ساختار داستانی دارند با ایـن تفـاوت کـه خواب‌های رؤیانهاد را با چشمان بسته می‌بینیم ولـی خـواب‌هـای هنرنهـاد را بـا چشمان باز. خواب‌های رؤیانهاد، ما را می‌نویسند ولی خواب‌هـای هنرنهـاد را مـا می‌نویسیم.

وی همچنین در بخشی از این مقدمه می‌نویسد: داستان‌پردازی مانند همۀ هنرها از همین تـوانشِ سـاختن، ریـشه مـی‌گیـرد. وقتی که هنر نقاشی از خط‌خط‌بازی‌های بی‌جهت، آغاز مـی‌شـود و بـه هنرهـای تجسمی ناب می‌رسد؛ بعید نیست اگر تصور کنیم که هنر داستان‌پـردازی نیـز بـا واژه‌بازی‌های بی‌خیال، شروع می‌شود و به هنرهای نگارشی والا می‌رسد. امروز که آدمی ساکن قدرتمند این جهان است باز هرگاه نیـازش بـه شـیئی مادی می‌افتد با تکیه بر تـوانشِ سـاختن، صـنعت‌گرانـه، پیچیـده‌تـرین ابـزار را می‌سازد؛ و هرگاه میلش به شیئی معنوی می‌کـشد بـا تکیـه بـر همـان تـوانش، هنرمندانه زیباترین داستان‌ها را می‌آفریند.

کتاب در چهار فصل تدوین شده است. فصل نخست آن به نوعی آشنایی با تاریخچه نگارش داستان کوتاه در جهان و ردیابی نمونه‌هایی از آن در داستان های کهن ایرانی است. فصل دوم کتاب درباره آرایه‌های پرکاربرد در داستان کوتاه‌نویسی صحبت کرده است و پس از بیان برخی نکات ویرایشی برای نوشتن داستان کوتاه، به معرفی شیوه‌های هشت گانه شروع نگارش داستان کوتاه اشاره می‌کند.

در فصل سوم کتاب نویسنده به سراغ برخی از نظریات شاخص در نگارش داستان کوتاه اشاره دارد. نظریه مرگ مولف و نگاه رولان بارت، دیدگاه هایآلبرتو موراویا و گوستاو فریتاگ در زمره شاخص‌ترین آنهایت. این فصل در ادامه با مطالبی درباره گفتگو و شخصیت‌پردازی و نیز روش روایت در داستان کوتاه همراه شده است.

گتاب در فصل چهارم خود در قالب یک طرح‌نامه درباره شیوه نگارش یک داستان کوتاه از ابتدا تا انتها با مخاطب خود روبرو شده و در پایان نیز منابع نمونه‌های ارائه شده در کتاب و کتابنامه را برای محققان بیان کرده است.