شرح نهج البلاغه جلد ۲۰

چهار سال پس از آغاز ترجمه بزرگ­ترین و معتبرترین شرح نوشته شده برکتاب معظم نهج البلاغه به قلم ابن ابی الحدید معتزلی؛ ترجمه غلامرضا لایقی از این کتاب که نخستین ترجمه کامل فارسی از آن است، در بیست جلد تمام به پایان رسید. که این مجلد نسخه پایانی و تکمیل کننده کتاب به شمار می­رود.

هرچند که در شیعه بودن یا اهل تسنن بودن ابی الحدید در میان شیعیان و اهل تسنن اختلاف نظرهای متعددی وجود دارد اما به طور مشخص و در آرای دو طرف این مسئله مشهود است که وی ارادت خاصی به امام علی (ع) داشته و به پیروی از مکتب معتزله، این امام را از دیگر خلفای راشدین برتر می‌دانسته است، تا جایی که در کتابش تصریح می‌کند که امام علی(ع) هم در کثرت ثواب و هم در فضایل و خصال حمیده، از دیگران برتر است.

مجموعه بیست جلدی شرح نهج البلاغه که تا پیش از این به صورت عربی محل رجوع بوده است در ابتدای هر جلد قسمت‌هایی از سخنان حضرت علی (ع) را به همراه ترجمه آن ذکر کرده و در بخش دوم بر اساس تقسیم‌بندی موضوعی، موضوعات و مباحث مهم را با سرفصل‌های موضوعی بیان کرده است.

لایقی در انجام ترجمه خود برای این کتاب نیز همین ترتیب را رعایت کرده است و بر همین اساس ترجمه کتاب نیز مطابق فصل‌بندی و تقسیم‌بندی متن عربی انجام شده و مترجم تنها با بازنگری و ویرایش جدید ترجمه خود، این کتاب را آماده استفاده کرده است. در نتیجه نویسنده در ابتدای هر جلد قسمت‌هایی از سخنان حضرت علی(ع) را توضیحو در بخش دوم بر اساس موضوعات مطرح شده شرحی بر خطبه‌ها یا بیانات را ارائه کرده است.

تسلط مترجم کتاب به دو زبان عربی و انگلیسی در حاصل انتشار یافته در این کتاب به خوبی مشهود است. از سوی دیگر این ترجمه برای نخستین بار پس از انجام پذیرفتن، با نسخه عربی شرح نهج البلاغه تطبیق داده شده و همین مسئله به اعتبار این کتاب بسیار افزوده است.

همچنین لایقی توضیحات خود در مورد این کتاب و متن ترجمه شده اش و یا اظهار نظرهایی که درباره کتاب مورد نیاز بوده است را در متن به گونه‌ای قرار داده است که مخاطب به راحتی می‌تواند توضیحات تکمیلی مترجم را از متن اصلی تفکیک کند.

این کتاب همچنین از دو فهرست مجزا بهره می برد. فهرست اول کتاب بر اساس خطبه‌ها و شماره خطبه‌ها تنظیم و در کتاب درج شده است و فهرست دوم بر اساس موضوعات مطرح شده در نهج‌البلاغه مهیا شده است. بر همین اساس مخاطب نیز به راحتی می‌تواند بر اساس شماره خطبه و نیز بر اساس موضوع خطبه به طور جداگانه، به راحتی خطبه مورد نظرش را پیدا کند.

جلد بیستم؛ فهرست موضوعات

مغیره­بن­شعبه

ایراد سخنان ابی­المعالی جوینی در امر صحابه و رد او

عمار­بن­یاسر و گوشه­هایی از اخبارش

نکته­هایی در ستایش خرد و آنچه درباره­اش گفته آمده است

فصلی در استغفار و توبه

عبدالله­بن­زبیر و ذکر گوشه­هایی از اخبارش

فصلی در فخر نمودن و آنچه در نهی از آن گفته شده

در مجلس علی­بن­ابی­طالب

اختلاف دانشمندان در برتر داشتن شاعران بر یکدیگر

فصلی در الفاظ کنایه و بیان شواهدی بر آنها

داستانی از امری القیس

فصلی در آنچه درباره تفصیل صحابه گفته آمده است

گوشه­ها و حکایت­هایی پیرامون پاکدامنی

حکمت­های منسوب به امیرالمومنان علی­بن­ابی­طالب