زنده باد شادی

دکتر مرتضی بهشتی در زمره حقوق­دانانی است که در سال­های اخیر و به دنبال انجام تألیفاتی متعدد درصدد تبیین پدیده­های مختلف اجتماعی از منظر حقیقت صورت­های شکل­دهنده آنها بوده است. وی پیش از این در کتاب­هایی مانند پژواک مهاجرت و پژواک زندان به بررسی این دو پدیده اجتماعی جدای از مکان حدوث آن پرداخته بود و سعی کرده بود با استفاده از تکنیک ریشه­یابی اجتماعی و روانی به بررسی علت این رویداد در جامعه نوین امروز بپردازد.

بهشتی در تازه­ترین اثر خود با عنوان «زنده باد شادی»، یکی از جسورانه­ترین نگاه­های مکتوب به یک پدیده اجتماعی که سابقه و ریشه دینی نیز دارد را به بازار نشر عرضه کرده است. بهشتی چنانچه خود در پیشگفتار این اثر عنوان داشته است، در این کتاب به دنبال تبیین این پدیده برآمده است که چطور ممکن است دینی مانند اسلام که دینی سرشار از شادی و مسرت برای پیروان خود است در میان جامعه ما به عنوانی دینی آکنده از اندوه و سوگواری معرفی و جا انداخته شده است و در گامی فراتر به این مسئله پرداخته که چگونه پروژه دین­سازی بر مبنای اسلام توسط عده­ای با تمرکز بر مقوله سوگواری در دست اقدام و اجرا قرار گرفته است.

بهشتی برای نیل به این هدف کتاب خود را با تعریف شادی و کارکردهای اجتماعی آن آغاز می­کند و در ادامه به بررسی سیر شکل گیری انواع شادی­ها در ایران می­پردازد. پس از این مقدمه وی به مقوله شادی در اندیشه اسلامی علاقه نشان داده و در پی تبیین شاخصه­های شادی در آیین اسلام بر آمده است. وی برای تبیین همین مسئله به تشریح رویکرد غیرباستانی و غیر دینی به شادی نیز پرداخته است و در پی آن مؤلفه ها و پیش درآمدهای تولید شادی در جامعه را مورد توجه خود قرار داده است. وی برای این منظور گام­های فردی و حاکمیتی مورد نیاز برای خلق شادی در جامعه را تشریح کرده و به بررسی شیوه­های مورد نیاز برای شاد کردن جامعه پرداخته است.

مسئله آسیب­شناسی شادی در جامعه نیز موضوع دیگری است که نویسنده در این کتاب به آن ورود پیدا کرده است و نسبت میان شادی با توسعه، حاکمیت قانون، رفاه، آزادی و بالندگی اجتماعی و… را مورد بررسی قرار داده است.

یکی از قابل توجه­ترین بخش­های این کتاب نیز توجه نویسنده به پدیده­هایی است که با فقر شادی در جامعه حادث می­شود. وی در این زمینه موضوعاتی چون خشونت­های اجتماعی، افسردگی و وندالیسم را مورد توجه قرار داده است.

دکتر مرتضی بهشتی در قامت نویسنده پیش از این آثاری مانند «رنگ زندگی کهنسالی» با موضوع بررسی پدیده پیری در جامعه و نوع مواجهه با آن، «زوج درمانی در اطلس اجتماعی ایران» با موضوع بررسی بنیان خانواده و کارکرد آن در جامعه ایرانی و «شوکران طلاق» با هدف واکاوی علت پدیده طلاق و آنچه منجر به آن شده و پس از آن حدوث می­کند پرداخته است.