حقوق و مثل‌هایش

یکی از آثار و مظاهر فرهنگ عوام، امثال و اصطلاحات است؛ چرا که در پشت هر یک از این امثال و اصطلاحات و استعاره ها چهره ی تابناک ملیت قدیم ما، تمدن درخشان گذشته ما، وسعت نظر و بلند پروازی های پدران ما نهفته است و حق این است که هر ایرانی پاک نژادی همان طور که به حفظ آب و خاک، خانه و خانواده ی خود معتقد است در حفظ این گونه آثار پراکنده که حاصل فکر بلند پدران و معرف افتخارات گذشته ی کشور اوست، مقید باشد و در جمع آوری و به کار بردن آنها در حین گفتار یا حتی در نوشتن دریغ نکند، وگرنه با این سرعتی که فرهنگ جدید ما پیش می رود، بیم آن است که قسمت اعظم این آثار که تحقیقاً اکثریت آنها زاییده ی فکر بلند حکیمان و دانشمندان و پدران تجربه اندوخته گذشته ی ماست و به دست عوام چون گنج شایگانی محفوظ مانده است از دست برود و گنجینه ی زبان شیرین پارسی، این قسمت از مهمترین ذخایر خود را از دست بدهد. مثل های میان مردم که از گذشتگان و پیشینیان ما به ارث رسیده، نشان گر طرز نگرش نیاکان ما به دنیای خود، به اطراف خود و طرز تلقی شان از اخلاق و تعلیم و تربیت و … است. افراد زیادی اقدام به ضبط و جمع آوری این امثال و آداب و رسوم کرده اند و تا حدودی سعی در حفظ و نگهداری و در امان نگه داشتن این امثال از دستبرد و فراموشی بوده اند. در دنیای امروز با مطالعه و بررسی همین اصطلاحات، معتقدات، امثال و افسانه ها و مجموعه ی سنن گذشتگان است که به پستی و بلندی روح یک ملت و طرز تفکر و نوع زندگی او و نیاکان آنها پی می برند. ارزش دیگری که جمع آوری امثال و اصطلاحات دارد این است که بسیاری از امثال و اصطلاحات متداول امروز ممکن است با تحولات فرهنگی و اخلاقی و اجتماعی تا نیم قرن دیگر در زبان عامه، متروک شوند و معانی خود را از دست دهند و برای آیندگان ما مجهول بمانند؛ چنان که بسیاری اصطلاحات و امثال در ادبیات قدیم ما وجود دارد که امروزه برای ما غیرقابل فهم اند، یا دست کم تا به کتاب های فرهنگ مراجعه نکنیم، فهم معانی اکثر آنها برای ما مقدور نیست و علت این که برخی از اشعار شاهنامه یا اشعار مثنوی مولوی یا خمسه ی نظامی و حتی برخی اشعار حافظ و سعدی برای ما قابل فهم نیستند همین است که اشعار مزبور آمیخته با امثال و اصطلاحاتی اند که در بین معاصران و سرایندگان آنها متداول بوده و بعداً متروک شده اند؛ یا اشعار مزبور اشاره و کنایه ای به مثلی دارد که امروزه از صورت متداول در بین مردم معاصر ما افتاده و به همین علت، فهم این اشعار را، برای ما مشکل و در برخی موارد لاینحل ساخته است. اما اگر روش ضبط و جمع آوری امثالِ هر عصر و قرنی در بین نویسندگان قدیم متداول بود، امروزه زبان مادری ما از این حیث، یکی از غنی ترین زبان های زنده ی دنیا به شمار می رفت. صاحب این اثر با عنایت به دغدغه ی فکری وتخصصی اش بر آن بوده که بتواند زبان مشترک حقوقی وعدالت خواهی را در رفتاروکردار پیشینیان وامروزیان بوجود آورده و راه را برای ترویج زبان ساده برای حق خواهی وفراراز ستم ها و بدی های اجتماعی که به نوعی یابرگرفته از مسائل حقوقی بوده یا حقوق وعدالت فردی واجتماعی در آن مستتر است راگردآوری کرده ومواردی که نیازمند توضیح بوده راشرح داده واگر فلسفه ودلیل روشن ومتقنی برای زایش امثال موردنظر را پیداکرده در معرض مطالعه ی خوانندگان قراردهد . ضرب المثل های منتخب برخلاف رویه ی جاری در امثال نویسی تابع حروف الفبا نبوده بلکه بیشتر بر آن بوده است که زبان اجتماعی وحقوقی مردم را با مثل ها آشناکرده واحیاگر میراث گذشتگان این مرزو بوم باشد ازاین رو ، خواننده ی محترم تناسب حروفی رابین آن نمی بیند لکن دراین اثر به یک فهم مشترک حقوقی بین پیشینیان ومردم زمان خویش برخورد می کند که بیان گر مفاهیم بی شماری است که دربخش مربوطه شرح داده خواهد شد.