اخبار
کتابی خواندنی برای طیف گسترده مخاطبان
در روزگار و عصر تکنولوژی و ارتباطات، قفسه کتابخانه‌ها و کتاب‌فروشی‌ها پر است از انواع و اقسام کتاب، با هزاران عنوان و ده‌ها و حتی صدها موضوع متنوع و گاه حتی دور ذهن. در بین این همه عنوان، کتابهایی با مضمون مذهب و تاریخ اسلام هم کم نیستند. حتی شاید اینطور به نظر برسد که تعداد این کتاب‌ها بیش از نیاز جامعه است. اما با کمی دقت در محتوا و فرم کتاب‌ها مشخص می‌شود که در این زمینه بیشتر با کتاب-سازی مواجه هستیم تا تالیف. کتابهایی با عنوان‌های متنوع که محتوای واحدی دارند. به علاوه اینکه این کتاب‌ها فقط به بخشی از تاریخ و برخی از اشخاص موثر در رویدادها و وقایع پرداخته‌اند. تاریخ اسلام از ابتدا تا زمان غیبت و تا همین امروز با فراز و فرودهای بسیاری مواجه بوده و علاوه بر چهارده معصوم، شخصیت-های بزرگ دیگری در برابر جور زمانه ایستادگی کرده‌اند. و نه فقط مردان، بلکه زنانی از خاندان نبوت و امامت پا به عرصه وجود گذاشته‌اند که تبدیل شده‌اند به یکی از بزرگترین یاوران امام زمان خود.
یکی از این زنان فاضله و ارجمند حکیمه خاتون دختر امام جواد(ع) است که محضر چهار امام را درک کرده است. و دیگری حُدیثه همسر امام هادی(ع) و مادر امام حسن عسکری(ع). حّ نوشته خانم عترت اسماعیلی کتابی است که در قالب رمان به بخشی از زندگی این دو بانوی بزرگوار پرداخته.
استفاده از قالب رمان و داستان برای روایت تاریخ، انتخابی هوشمندانه است. چون معمولاً مخاطب امروزی حوصله خواندن کتاب‌های خشک و قالبی که فقط به درد فضاهای علمی و تحقیقاتی می‌خورند را ندارد. و متاسفانه اکثر کتابهایی که در این حوزه تالیف شده برای مخاطب عام مناسب نیست. حتی داستان‌های داستان‌نویسان این حوزه هم معمولاً با فرم‌های تکراری و به دور از جذابیت نوشته می‌شوند. اما در سال‌های اخیر، داستان‌نویسی در این حوزه هم دچار تغییر و تحول شده و داستان نویسان برای روایت داستان از فرم-های جذاب‌تر و تکنیکی‌تر بهره می‌برند. رمان حّ هم یکی از همین داستان‌هاست.
داستانی مهندسی شده که با چرخشی دایره‌وار با جمله‌ای تمام می‌شود که آغاز شده«جعفر گرگ است.گرگ-ها هیچ‌وقت رحم ندارند» این جمله در فضایی غم‌انگیز بیان می‌شود. ساعت‌های ابتدایی شهادت امام حسن عسکری(ع). و ادعای میراث‌داری یکی از برادران حضرت به نام جعفر که مدعی امامت و جانشینی حضرت هم هست.
اینجاست که نقش حکیمه خاتون در سر و سامان دادن به اوضاع آشفته بیت امام و شهر سامرا مشخص می-شود. و نقش او در حفظ جان حضرت مهدی موعود(عج). اما در خلال داستان با روایت‌های افراد مختلف به ابعاد گوناگون شخصیت این بانوی بزرگوار پی می‌بریم. شخصیتی زینب‌گونه که پیرو راستین امام زمان خود است. و دانش و حکمتی بیش از علمای زمان خود دارد.
او دوستیِ دیرینه‌ای با همسر برادر خود حّدیثه بانو دارد. بانویی که او نیز در ماجراهای پس از غیبت حضور پررنگی دارد. با توجه به اوضاع زمانه و جستجو برای جانشین اصلی امام و سوء قصد به جان حضرت، بانو حدیثه با مُهر پسرش امام حسن عسکری(ع) وصی و وارث دارایی‌های حضرت است. که همین مهر و وصیت-نامه باعث به وجود آمدن ماجراهایی در دل داستان می‌شود. البته ماجراهایی بر اساس واقعیت که با زبان داستان و هنرمندانه بیان شده‌اند.
اسم رمان حاءِ مُشَدَّد اشاره‌ای است به اسامی این دو بانوی بزرگوار یعنی حکیمه خاتون و حدیثه بانو که شاید دو جسم هستند با یک روح واحد. عنوانی خاص و متفاوت که در همان ابتدا توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند.
در ابتدا اشاره شد که این رمان یک اثر مهندسی شده است. با اینکه حاءِ مُشَدَّد اولین تجربه عترت اسماعیلی است، اما قلم نویسنده قلمی صیقل‌خورده و آشنا با تکنیک‌های داستان‌نویسی است.
مثلاً انتخاب زاویه دید مناسب برای روایت. انتخاب نویسنده راوی اول شخص است. راوی‌ای که در دل ماجرا حضور دارد و هم به بیان رویدادها می‌پردازد و هم حس و حال خودش را به تصویر می‌کشد. یکی از هوشمندی‌های نویسنده استفاده از راویان مختلف است در فصل‌های مجزا…
حکیمه خاتون، بریهه دختر جعفر کذاب که برخلاف پدر یک علوی راستین بوده و پیرو عمه و زنی به نام لیلی که بار اصلی ماجرا بر دوش اوست. مخاطب به وسیله لیلی از ماجراهای پشت پرده آگاه می‌شود. نقش دیگر لیلی این است که مخاطب با واسطه یا بی‌واسطه از زبان او با شخصیت حکیمه خاتون و حدیثه بانو آشنا می‌شود.
البته داستان با توجه به فرم انتخابی نویسنده، قابلیت استفاده از راویان بیشتری هم داشت. استفاده از تعداد راویان متعدد به نویسنده این امکان را می‌داد که برای نقل‌قول‌ها از بهانه‌روایت‌های مستحکم‌تری بهره ببرد.
یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت این کتاب نداشتن اطناب و موجز و مختصر بودن آن است. داستان تقریباً هیچ حرف و نکته اضافه‌ای ندارد و هرچه هست و هرچه گفته شده لازم و ضروری است و بدون هر جزء از آن، کتاب ابتر می‌ماند.
پیش‌تر اشاره شد که درونمایه اصلی کتاب توجه به ابعاد وجودی حکیمه خاتون و حدیثه بانو است. اما قصد نویسنده این نبوده که از تولد تا وفات این بزرگواران را به تصویر بکشد. قصد نویسنده بیان تاثیرگذاری این دو بانو در یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخ شیعه است.
شاید بعد از حضرت فاطمه(س) بیش از همه بانوان بزرگ اسلام از حضرت زینب(س) شنیده باشیم. با اینکه شنیده‌ها و گفته‌ها بسیار است اما بیشترین گفته‌ها از نقش ایشان بعد از واقعه عاشوراست. و با اینکه حضرت نقش پررنگی در تاریخ اسلام داشته‌اند اما بقیه زندگی حضرت در هاله‌ای از ابهام فرو رفته. و شاید اگر حکیمه‌خاتون با توجه به همه ابعاد والای شخصیتی، در زمان تولد و غیبت حضرت مهدی(عج) حضور و نقش قابل توجهی نداشت نامش مثل بسیاری از بزرگان به فراموشی سپرده می‌شد. به همین دلیل انتخاب زمان روایت نشان از اشراف نویسنده به موضوع داستان است. همچنین انتخاب این زمان باعث افزایش وجه دراماتیک اثر شده است. آشفتگی سامرا بعد از وفات حضرت امام حسن عسکری(ع) و حضور سربازان ترک در سامرا. کشمکش‌های بین خیر و شر. مخفی‌کاری‌ها. عشق‌ها و کینه‌ها.
حاءِمُشَدَّد کتابی است خواندنی که برای طیف گسترده‌ای از مخاطبان می توان جذابیت داشته باشد.
منبع: الف