اخبار
مهجور ماندن نمایشنامه و هنرهای نمایشی
اقدام به هر کار و انجام هر عمل، خواسته یا ناخواسته، طالب ضرورت در زمان خاص خود است، تا آن اقدام و عمل را موجه و قابل قبول سازد، بدین معنی که اگر مربوط به زمان حال است ضرورت اقدام به آن کار و انجام آن عمل در شرایط فعلی چیست و اگر درباره آینده است، ضرورت اقدام و انجام آن عمل در آینده چه خواهد بود. به هر تقدیر؛ غرض از این مختصر مدخلی است در جهت ورود به دنیای نمایش و نمایش‌نامه‌نویسی در کشور که اگر صادقانه گفته شود، شوربختانه وضع چندان مناسبی ندارد. عوامل مختلفی در این موضوع دخیل است که در این کوتاه سخن نخواهد گنجید، از سوی دیگر هدف پرداختن به موضوعی خاص از هنر نمایش است نه غور کردن به موضوعات عام آن. و آن موضوع خاص بنا به تخصص نگارنده سطور، اشارت و بشارتی است باز هم درباره نمایش‌های ایرانی و اختصاصا مربوط به چاپ مجموعه‌ای جدید از نگارنده تحت عنوان “فرمان خاتون” . این مجموعه شامل شش نمایش نامه سنتی است، این کتاب نیز چون همانند اکثر آثار نویسنده ، به همت انتشارات “کتاب نیستان” چاپ و روانه بازار کتاب شده است.
عناوین این نمایشنامه عبارتند از:
کچل و پهلوان “کمدی”، فرمان خاتون “تراژیک”، طاووس “تراژیک”، گازر “کمدی”، کدام یک از ما؟ “کمدی؛ نیمه عروسکی”، من عاشقتم “کمدی”.
کتاب را مقدمه‌ای کوتاه است درباره این شیوه از نمایش‌های ایرانی و ضرورت و توجه و همچنان حفظ و حراست از قهر و غضب مستوری زمان. مستوری زمان که اگر اقدامی عاجل نشود، دیری نخواهد پایید که گریبان این بخش از نمایش‌های ایرانی را خواهد گرفت بخشی که پایه و بن مایه بسیاری از نمایش‌های سرزمینی ملی ماست. و به هر تقدیر؛ اگر در جهت حفظ و حراست این شیوه از شیوه‌های گوناگون نمایش ایرانی تاکید می‌شود، به باور نگارنده سطور (چنانچه در مقدمه که اشاره گردیده) دو علت بر این امر مترتب، قابل توجه و ذکر است. یکی رفتن به دیار باقی و خالی ماندن عرضهٔ نمایش سنتی ایران از هنرمندان واقعی و کار بلد این شیوه از نمایش های سنتی ایران و غریب و بی وارث گذاشتن نتیجه سال‌های بس دراز و ممتد رنج و تلاش صادقانه خودشان در این عرصه و مصادره به مطلوب شدن این شیوه توسط تازه رسیدگان.
و دگر غلط انگاری عده‌ای از اساتید در دانشگاهای هنر نمایش که مصرانه در تلاش‌اند تا آنچه را که خود باور دارند به دانشجویان جوان القاء و تلقین کنند که نمایش، یعنی همان چیزی که حدود پنچ قرن قبل از میلاد، از یونان سر چشمه گرفته و نه چیز دیگر و متاسفانه این اساتید در این باور خود تا آنجا پیش رفته و می‌روند که موجب می‌شود دانشجو بطور کلی با فرهنگ خویش بیگانه و از اصل خویش دور ماند. حال آن که تاکنون از شیوه مذکور کتاب و مقاله‌ای نطقی در کشور ما نوشته و حتی ترجمه نشده است ضمن آنکه باید خاطرامان باشد نمایش کالایی تجارتی نیست که گفته شود فلان مارکش ساخت فلان کشور در خور بهره‌گیری است و بقیه مارک‌ها خیر، بلکه نمایش مقوله ای فرهنگی است که با نگاهی گذرا به تاریخ نمایش مشخص می‌شود که نمایش در هر نقطه از این کره خاکی وجود داشته و دارد، چنانکه به گواهی تاریخ، هزار سال پیش از آنکه یونانیان نمایش را بشناسند مصری‌ها به این مقوله فرهنگ دست یافته بوده‌اند و نمایش اجرا می‌کرده‌اند و همچنان در بین النهرین و در ماورالنهر و هند و چین و ایران اجرای نمایش متداول و مرسوم بوده است ، پس باید بدانیم که نمایش رابطه غیرمعمول بین دو گروه از انسان‌ها است، و این رابطه غیر معمول در هر سرزمین و هر منطقه در وهله نخست نیاز به شناخت فرهنگ، هنر، مذهب، سیاست، ادب وحتی جغرافیای آن سرزمین دارد و چون تو شیوهٔ به کار بردن این ارتباط را آموختی با بسط و ترویج آن خواهی توانست این رابطه غیر معمول را با دیگر مردم و دیگر سرزمین‌ها عرضه کنی یعنی اینکه برای جهانی کردن نمایش نخست باید آن را ملی کرد تا به جهانی شدنش دست پیدا کرد. باری با تشخیص ضرورت‌های مذکور بود که نگارنده با اصول و موازین نمایش‌های سنتی دست به تدوین و تحریر و نمونه‌سازی مجموعه نمایش نامه فرمان خاتون زد. در خاتمه ضمن تشکر و قدردانی از مسئولین انتشارات نیستان ویژه دوست ار جمند جنای آقای سیدمهدی شجاعی، امید آنکه تلاش مورد نظر هر چند اندک مورد پسند و قبول خوانندگان و هنرمندان گرامی وعلاقمند نمایش های ایرانی قرار گیرد.
منبع: الف