مدرنیسم زیر تیغ طنز

«کجایی که یادت بخیر» عنوان جدیدترین مجموعه طنز نسیم عرب امیری است. این مجموعه شامل پنجاه قطعه طنز منظوم در قالب مثنوی و در بحر خفیف است که همگی این اشعار طنزآمیز از وحدت موضوع، مضمون و قالب برخوردارند. این وحدت و یکپارچگی که در سراسر این مجموعه چه در نامگذاری اشعار و چه در شیوه بیان و… رعایت شده است یکی از ویژگی‌هایی است که آن را از سایر مجموعه‌های مشابه متمایز می‌کند.

«کجایی که یادت بخیر» همان طور که از نامش پیداست بیانگر حسرت‌ها، دریغ‌ها و افسوس‌های طنزآمیز شاعری است که دنیای مدرن را با وجود همه محاسنش قابل نقد می‌داند. او در این کتاب به بررسی جلوه‌های مختلف مدرنیته در زندگی انسان امروز پرداخته است و با بهره‌گیری از نوستالژی و زبانی طنزآمیز به نقد مدرنیته در ابعاد گوناگون پرداخته است. انتخاب قالب و صورت کلاسیک برای کتابی که در نقد زندگی نوین و امروزی نوشته شده نیز حکایت از هوشمندی نویسنده آن دارد. او در انتخاب مضامین، موضوعات، مصادیق نیز نهایت دقت را به خرج داده و سعی کرده به موضوعات روز جوری بپردازد که چیزی از ماندگاری آثارش کم نکند. اجتماع، اخلاق، سیاست و هر چه در این سالها تحت تاثیر شیوه زندگی مدرن قرار گرفته است در این کتاب از نگاه این شاعر طنزپرداز پنهان نمانده است.

زبان اشعار طنز عرب امیری در این مجموعه به قدری ساده و روان است که گویی شاعر در حال حرف زدن  عادی است و همان‌ها را به شعر نوشته است. همین ویژگی سهل و ممتنع است که حتی برخی از ابیات این مجموعه را قابل حفظ شدن می‌کند.

همچنین انتخاب قافیه‌های بدیع، غافلگیرکننده و در عین حال طنازانه توسط شاعر حکایت از صرف دقت، وسواس  و حوصله او در سرایش اشعار کتاب و پختگی زبانش دارد.

از دیگر ویژگی‌های این کتاب که آن را از سایر آثار مشابه متمایز می‌کند این است که شاعر این مجموعه بر خلاف بسیاری از شاعران طنزپرداز که پس از مدتی مقهور شیرینی کلام خود می‌شوند و به دام شب شعرها، بزم‌ها و محافل طنز می‌افتند به هیچ عنوان مخاطب خود را صرفا مخاطب عام نمی‌داند. او به مخاطب خاص نیز  توجهی ویژه داشته است و هرگز به دنبال موضوعات دم دستی و شوخی‌های محفلی نرفته است. همین ویژگی است که باعث شده آثار او خیلی زود مورد توجه صاحب نظران و اساتید حوزه طنز قرار گرفت و با نقدهای مثبت آنان مواجه شد.

ابوالفضل زرویی در سالهای آغازین فعالیت حرفه ای او درباره این شاعر جوان اذعان داشت: «واقعیت امر این است که شما در کدام دوره از تاریخ ادبیات اینقدر شاعر جوان ۱۸-۱۷ ساله تا ۲۵ ساله می‌بینید که اینقدر روان و خوب شعر گفته باشند؟ می‌خواهم بگویم چون این‌ها دم دست ما هستند نمی‌بینیم‌شان. مثلا همین خانم نسیم عرب امیری یک پدیده است. شما در کل تاریخ ادبیات ایران، چند زن شاعر طنزپرداز خوب پیدا می‌کنید که با این قدرت و با این روانی شعر بگوید و به این خوبی مفهوم طنز را بشناسد؟»

اکنون نیز نسیم عرب امیری بعد از انتشار چهارمین مجموعه شعر طنز خود شاید بتواند مدعی شود که در طول تاریخ ادبیات ایران هیچ بانوی طنزپردازی در این حجم  و اندازه کار قابل اعتنا و با کیفیت در حوزه شعر ارائه نکرده است و او در میان بانوان شاعر طنزپرداز همچنان یکه تاز است. علاوه بر اینکه اشعار طنزآمیز او از لحاظ سلامت، شیرینی و پاکیزگی زبان از بسیاری از آقایان فعال در این حوزه نیز ارجمندتر است و اگر منصف باشیم انگشت شمارند شاعران طنزپردازی که با این قدرت و روانی شعرطنز قابل اعتنا و ماندگار بگویند.

عرب امیری بر خلاف دیگر بانوانی که هنگام ورود به عرصه شعر طنز معذوریت‌ها و محدودیت‌ها را برای توجیه کاستی‌های خود بهانه می‌کنند، از همین محدودیت‌ها و معذوریت‌ها برای رسیدن به بیانی رندانه‌تر و هنرمندانه‌تر استفاده کرد که نمود آن را به خوبی در مجموعه «کجایی که یادت به خیر »می‌توان دید.

او به خوبی آموخته است که چگونه در جایگاه یک بانوی طنزپرداز هر حرفی را بزند و هر انتقادی را بکند بدون این که در معرض تهمت و حمله قرار گیرد. همین هوشمندی است که با وجود همه محدودیت‌ها باعث استمرار کار او و قرار گرفتن نامش در میان طنزنویسان حرفه‌ای و صاحب نام امروز ایران شده است. در این میان بی‌شک مجموعه «کجایی که یادت بخیر» از بهترین کارهای او در سال‌های اخیر است. مجموعه‌ای که روند رو به جلو این شاعر طنزپرداز  در طی این سال‌ها به خوبی حکایت دارد.

منبع: الف