هنر اجتماعی بودن

یک جلد دیگر از مجموعه نود جلدی مجموعه داستانهای برگزیدگان جایزه ا. هنری که به تازگی وارد بازار نشر شده است. این درحالی است که جلدهای دیگر از این مجموعه نیز در آستانه انتشار است. نشر نیستان پیش از این کارهای ارزشمند گوناگونی به بازار داده بود، به خصوص در زمینه ادبیات داستانی با مضامین دینی که به عنوان بارزترین جنبه فعالیت های نشر نیستان محسوب می شد. اما این ناشر هر چقدر در انتشار ادبیات داستانی ایرانی با مضامین مذهبی و دینی پیشرو محسوب می شود، در زمینه ادبیات جهان بسیار کم کار کرده بود، اما بی گمان مجموعه داستانهای برگزیدگان جایزه اُ.هنری  به عنوان کاری فربه و پرو پیمان می تواند  کم توجهی های پیشین را تحت الشعاع قرار دهد. مجموعه ای که حضور آن در هر کتابخانه ای به خصوص برای علاقمندان ادبیات داستانی ضروری به نظر می رسد، چرا که به واسطه آن می توان گزیده ای از بهترین داستانهای انگلیسی زبان یک قرن گذشته را در اختیار داشت.

اهمیت این موضوع زمانی بیشتر جلوه می کند که به فیلتر های گزینشی دشوار برگزینندگان این داستانها توجه داشته باشیم. تا به امروز تقریبا ده جلد از این مجموعه منتشر شده که اغلب نیز به سالهای اخیر تعلق داشته اند. درواقع مجموعه داستانهای منتشر شده تاکنون می توانند تصویری کلی از شکل و شمایل ادبیات داستانی قرن بیست و یکم را پیش روی ما قرار دهند، هر چند که در آینده نزدیک با انتشار دیگر مجلدات این مجموعه،  چشم اندازی تقریبا صد ساله پیش روی ما خواهد بود.

«دوران طلایی دل شکستگی» به داستانهای برگزیده شده در سال ۲۰۰۵ اختصاص دارد. در کتاب حاضر نه داستان کوتاه که توسط داوران این دوره از میان بهترین داستانهای انگلیسی زبان منتشر شده  در این سال انتخاب شده است؛ با ترجمه لیدا طرزی در اختیار مخاطبان فارسی زبان قرار گرفته است.

لورا فورمن به عنوان نماینده هیئت داوری مقدمه ای کوتاه برای این مجموعه داستان نوشته که در آغاز کتاب منتشر شده و توضیحاتی گذرا اما سودمند را درباره داستانهای این کتاب ارائه می کند. او همچنین یاد آوری می کند که مجموعه حاضر به آنتوان چخوف نویسنده بزرگ ادبیات روس که از چهره های تاثیر گذار در تحول و شکوفایی داستان کوتاه در تاریخ ادبیات داستانی بوده تقدیم شده است.

لورا فورمن معتقد است که آگاهی چخوف از بیماری مهلکی که بدان مبتلا بوده باعث شده در بسیاری داستانهای او شاهد نیروهایی باشیم که همانند تندبادی به سمت شخصیت ها روان است. البته در همین رابطه جو سیاسی اجتماعی آن روزگار نیز بی تاثیر نبوده است به خصوص در ایامی با اعلام موجودیت انقلاب نشان از روزهای متلاطم بعدی داشتند. نویسندگان داستانهای این مجموعه نیز از این منظر که مسائل مبتلا به معاصر خود را در آثارشان بازتاب داده اند.

او نهایتا به این نکته اشاره دارد که در انتخاب داستانهای این مجموعه فارغ از این که نویسندگان داستان خود را در کدام جغرافیا روایت کرده اند، برخورداری از دغدغه جامعه و بازتاب دادن آن چه به طور مستقیم و چه در لایه های پنهانی تر داستانها یک ویژگی تعیین کننده بوده است.

دوران طلایی دل شکستگی اثر آلن پارکر، فانتزی یازده انگشتی ها اثر بن فانتین؛ هزاران هزار تن از ما اثر چارلز دی آمبروزیو، قزل آلای خالدار اثر ران رش، کریستی اثر گیتلین مکی، زن غرق شده اثر فرانسیس دپونس پی بلز، تردستی اثر تسلا هادلی، گرو گذاشته تو را من آزاد می کنم اثر شرمن الکسی و تاریخ موجز مردگان اثر کوین بروکمایر داستانهایی هستند که به عنوان برگزیدگان جایزه ا.هنری سال ۲۰۰۵ به این مجموعه راه یافته اند. (البته به اضافه داستان «پناه جو در لندن» اثر روت پراور جابولا که در این مجموعه نیامده)

در میان نویسندگانی که داستانهای شان به عنوان آثار برگزیده به این مجموعه ها راه یافته است، چهره های بسیاری می توان یافت که در زمان کسب این موفقیت هنوز از اسم و رسم چندانی برخوردار نبودند. در کتاب حاضر نیز آلن پارکر و شرمن الکسی از جمله این چهره ها محسوب می شوند که در این سالها به عنوان چهره هایی تثبیت شده و شاخص در ادبیات داستانی شهرتشان به ایران نیز رسیده است.

شرمن الکسی که از تبار سرخپوستی برخوردار است در داستانهای خود به این طیف از ساکنان کشور امریکا که روزگاری صاحبان اصلی آن سرزمین بوده اند بسیار پرداخته است. «گرو گذاشته تو را من آزاد می کنم» نیز در چنین حال و هوایی نوشته شده است که به چالش های سرخپوستان در جامعه امریکایی می پردازد. داستان از زبان  پسری سرخپوست (با تباری چند هزار ساله در حوالی اسپوکین واشنگتن) بازگو می شود؛ راوی اول شخص در این داستان کوتاه با لحنی شوخ و روایتی پر انرژی و شاد  تلاش هایش را برای بازپس گیری یک نشان قدیمی خانوادگی ارائه می کند. درونمایه داستان و موقعیتی که راوی در آن قرار دارد کنایی و معترضانه است. سرخپوستی بی خانمان که برای از گرو آزاد کردن نشان قدیمی مادربزرگش بیست و چهار ساعت این درو و آن در می زند.

داستان «تاریح موجز مردگان» نوشته کوین بروکمایر متفاوت ترین داستان این مجموعه است با فضایی فرا واقعگرا، مرگ در این داستان به عنوان واسطه ای است برای رسیدن به زندگی در شهری غریب که مردگان ساکنانش را تشکیل می دهند. نویسنده در چنین بستری ایده های گوناگونی را تمثیل وار در متن داستان بکار گرفته است که از جذابیت های اصلی این داستان مجسوب می شوند. شهر خیالی این داستان مدام در حال گسترش است و آدمیان گویی کاری جز مردن ندارند. «دوران طلایی دل شکستگی» که عنوان کتاب نیز از آن گرفته شده است، حکایت تنهایی انسان معاصر، تنهایی که گریزی از آن نیست و حتی در جمع نیز گریبانگیر آدمهاست.

چنانچه اشاره شد، داستانهای این مجموعه با وجود تنوع مضمونی و جغرافیایی شان، اغلب حکایت از ارتباط انسان با جامعه پیرامون خود دارند و اگر چه عمدتا در چنین ارتباطی ایجاد چالش و تقابل میان فرد و جامعه موقعیت داستانی خلق می کند، اما در پاره ای از این داستانها گسست میان فرد و جامعه است که بیش از هر چیز توجه خواننده را به خود جلب می کند.

همه داستان های این مجموعه آثاری قابل بحثند که به عنوان بهترین های یک سال از فعالیت ادبی داستان نویسان انگلیسی زبان برگزیده شده اند و حیف است که علاقمندان داستان کوتاه فرصت خواندن آنها را از دست بدهند.

منبع: الف