ظرف مدرن ادبیات آیینی خالی است

سید علی شجاعی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ‌ایران (ایبنا) درباره‌ ویژگی‌هایی که یک اثر آیینی و عاشورایی را مورد توجه مخاطبان قرار می‌دهد، اظهار کرد: در بحث ادبیات آیینی و مذهبی باید پیوندی جدی بین هنرمند و مورخ برقرار شود تا مخاطب با اطمینان‌ خاطر بداند مطلبی که می‌خواند حقیقت محض است و در نگارش آن علاوه بر خرافه‌زدایی، تحریف و دروغ‌های تاریخی وجود ندارد. اگرچه در یک کار ادبی، نیازی به استنادهای جدی نیست اما مخاطب باید مطمئن باشد که آنچه می‌خواند، حقیقت است.

او افزود: هم‌چنین علاوه بر آن‌که باور داریم در مضامین دیگر باید با فرم‌های مدرن و زبان جدید همراه و هم‌قدم باشیم، در حوزه ادبیات آیینی نیز باید به طریق اولی از شکل مدرن استفاده کنیم زیرا مخاطب ایرانی نمونه‌های خارجی و ترجمه‌ای کتاب‌های مختلف را دیده است و ذائقه‌اش به خواندن این قبیل آثار عادت دارد. رمان، قالب و فرمی که از غرب آمده است که با فطرت انسانی سازگاری دارد بنابراین به جای آن‌که رمان را پس بزنیم باید آن را از آن خود کنیم و مضامین خود را در این ظرف بریزیم.

نویسنده کتاب «فصل شیدایی لیلاها» ادامه داد: رمان، داستان کوتاه و این گونه از فرم‌های ادبی به مثابه طرفی می‌مانند که به صورت ماهوی، اعتباری ندارند و مهم این است که نویسنده چه مضامینی را داخل آن می‌ریزد. بنابراین قصه‌گویی درباره گذشته ادبیات ایران و … ممکن است دیگر جواب ندهد. اگر این موارد در ادبیات آیینی لحاظ شود، آثار آیینی مورد استقبال بیشتری قرار می‌گیرند.

شجاعی در پاسخ به این پرسش که «چگونه می‌توان آثار آیینی را با شکلی مدرن ارائه کرد؟» گفت: مدرن شدن در دو قالب معنایی و ماده‌ای (متریال) تعریف می‌شود. در بخش معنایی مدرن، برای مثال ما برای قصه‌گویی کلاسیک از یکی‌ بود یکی نبود آغاز می‌کردیم و قصه را تا پایان ادامه می‌دادیم. اما در فرم روایت مدرن زمان‌ها شکسته می‌شود. در قالب جنس و ماده‌ای آثار مدرن نیز می‌توان به کتاب‌های دیجیتال، گویا و … اشاره کرد.

او افزود: در این زمینه، اگرچه ما با این‌گونه از کتاب‌ها نسبت به دنیا فاصله بسیاری داریم اما کتاب‌خوانی به‌صورت دیجیتال جای خود را در جهان باز کرده است. بهتر است به جای آن‌که بگوییم این قالب‌ها خوب نیستند و باید کنار گذاشته شوند، باید این تکنولوژی را با فرهنگ خودمان مطابقت دهیم و از آنها استفاده کنیم. برای نمونه من ۱۰ سال پیش برای یافتن یک حدیث باید کتاب بحارالانوار را ورق می‌زدم تا آن را  بیابم، اما حالا با جست‌وجو در نرم‌افزارهای حدیثی، در زمان کوتاهی به حدیث مورد نظرم دسترسی پیدا می‌کنم.

http://www.ibna.ir/fa/doc/shortint/213082/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B8%D8%B1%D9%81-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%84%DB%8C