زندگی امام جواد (ع) در ساحت رمان

در نسل نویسندگان با تجربه جای می‌گرفت، اما همچنان در مسیر بالیدن و اوج گرفتن قرار داشت؛ نویسنده پرکاری بود، اما کارهای ننوشته زیادی داشت. آثار تحسین شده‌اش بسیار بودند، با اینحال بی ادعا و بی حاشیه، به کارخود مشغول بود.  سعید تشکری (۱)، این نویسنده محجوب و آرام مشهدی، با اینکه روزهای سخت و پردردی را در هنگام دست و پنجه نرم کردن با بیماری سپری می‌کرد،  اما حیف بود که به این زودی ما را تنها بگذارد. بخصوص که مشغول نوشتن مجموعه‌ رمانی بود با عنوان «ولادت»  که پیش از این تنها دو جلد از آن منتشر شده بود.  «شاه بهار» عنوان کتاب سوم از مجموعه «ولادت»  است که چندی پیش به قلم سعید تشکری  و به همت نشر نیستان منتشر شده است.

«ولادت» و «سیمیا» عناوین دو رمانی هستند که پیش از این در مجموعه حاضر به بازار آمده بودند. تشکری در «ولادت» موضوع هجرت امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) از مدینه به مرو، پذیرش ولایتعهدی و شهادت ایشان را دستمایه کار قرار داده بود.

تشکری به این مجموعه  چنین نگاهی داشت: «(برخی) از آثار داستانی هستند که در عین مستقل بودن به هم پیوسته نیز هستند که نام آن ها را می گذاریم کتاب اول دوم سوم و… نویسنده طی نگارش چنین آثاری، برای هر کدام از کتاب هایش به یک تحقیق میدانیِ مستقل نیازمند است. اینجا با یک تجربه رو به رو هستیم که نویسنده در متن جدید خود هرچقدر در طول زمان رشد می کند شیوه نگارش و پرورش موضوعی نیز متفاوت می شود البته یک پیش شرط دارد؛ خلاقیت نویسنده… هشت کتاب ولادت قرار است ۸۰۰ سال را در بر بگیرد و پرش زمانی میان این هشت کتاب وجود دارد و سال های به هم پیوسته نیستند. بنابراین تکلیف کاراکترهای کتاب اول باید در همان کتاب برای مخاطب روشن شود. همین ماجرا سبب مستقل بودن هشت کتاب ولادت از یکدیگر می شود و آن تم اصلی است که میان هشت کتاب مشترک است. در صورتی که در کتاب های چند جلدی این پرش زمانی وجود ندارد. دادن این کات ها در کتاب های ولادت کار سخت و سنگینی بوده است. هشت کتاب ولادت در حقیقت جای خالی یک نوع رمان در ادبیات ایران است که به صورت مستقل چاپ می شوند و خواننده می تواند آن ها را هم مستقل هم پیوسته بخواند.»

«شاه‌ بهار» همانند دو رمان پیشین این مجموعه از دلبستگی تشکری به خاندان ولایت و به خصوص امام هشتم شیعیان و فرزند بزرگوارشان حضرت امام جواد علیه السلام  حکایت دارد. وقایع این رمان در زمان امام نهم علیه السلام می‌گذرد جغرافیای رخدادهای رمان  از  توس تا مدینه و از افغانستان تا پاکستان را در بر می‌گیرد . داستان از لحاظ زمانی به دوران پس از شهادت امام رضا (ع) می‌پردازد ؛ دورانی که معتصم پس از مرگ مامون قدرت را در اختیار گرفته است. تشکری در عین اینکه از بیانی داستانگویانه برای روایت غربت و مظلومیت امام جواد بهره برده است اما در عین حال مستندات تاریخی را نیز پشتوانه روایت خود قرار داده تا در رهگذر خلق اثری که مخاطب را با خود همراه می‌کند، خواننده را با شرایط تاریخی آن روزگار و مصایبی که خاندان ولایت با آن روبرو بودند آشنا سازد. تشکری برای بازگویی این داستان روایت های کلاسیک داستانگویی را وانهاده و کوشیده از فرم های تازه داستانگویی بهره بگیرد از این سبب با اثری روبرو نیستیم که به صورت خطی و با رعایت تقدم و تاخر زمانی داستان خود را روایت کند. شاه‌بهار اثری است با شخصیت های متعدد که هر یک به ضرورت داستان در بخشی از رمان حضور می‌یابند اما چند شخصیت همچون دعبل، هاتف، شاه بهار، نیلا و غیره در رمان حضوری محوری دارند؛ البته نه به عنوان راوی داستان بلکه به عنوان شخصیت هایی که کمک می‌کنند تا صدای درون رمان شنیده شود.

رمان از نظرگاه سوم شخص مفرد روایت می‌شود، راوی گاه دانای کل نامحدود است و گاه محدود می‌شود به ذهن یکی از شخصیت‌ها و گاه نیز با مخاطب قرار دادن برخی دیگر از شخصیت های محوری بستری را فراهم می‌آورد تا روایت پیش رفته و داستان زندگی و شهادت امام جواد (ع) به شکلی پازل وار در ذهن مخاطب کامل شود.

تشکری این رمان را در هشتاد فصل کوتاه و خواندنی نوشته است که اگر مخاطب به آن دل دهد تا انتها با آن همراه  میشود و تنها می‌ماند افسوس کتابهای دیگر این مجموعه که تشکری فرصت انتشار آنها را نیافت.  

………………………

۱-    سعید تشکری نویسنده، مدرس، کارگردان و رمان‌نویس خراسانی متولد ۱۳۴۲ در شهرقوچان بود. او در  کانون جهانی تئاتر ITCA عضویت داشت. در ۱۹ بهمن ۱۴۰۰ پس از مدتها دست و پنجه نرم کردن با بیماری با زندگی وداع کرد. از تشکری بیش از ۴۰  عنوان رمان و نمایشنامه برجای مانده است.

منبع: الف