لذت بیمارگونه‌ی عذاب

” آثار آنتوان چخوف قوت تند بادی را دارند که به سوی شخصیتها روانند. وقوف او بر بیماری مهلکش می تواند تا حدی دلیل این امر باشد ولی چخوف همچنین به طوفان سیاسیِ در حال شکل گیری در روسیه حساس بود.” 

این را لورا فورمن می گوید، ویراستار مجموعه داستانهای برگزیده جایزه ا.هنری سال ۲۰۰۵٫ در مقدمه کتاب می گوید.    

اما چخوف چه ارتباطی با مجموعه داستانهای کوتاه برگزیده ی جایزه ا.هنری سال ۲۰۰۵ دارد؟ 

اول اینکه، مجموعه داستانهای کوتاه برگزیده جایزه ا.هنری سال ۲۰۰۵، به آنتوان چخوف تقدیم شده است و دو دیگر اینکه به باور فورمن نویسندگان این مجموعه همانند چخوف، دل مشغولی واحدی دارند و آن پرداختن به مسائل روز جامعه است. آنان تلاش کرده اند رابطه میان فرد و جامعه را به تصویر بکشند.   خوشبختانه نشر کتاب نیستان در سال ۱۳۹۵ ترجمه این مجموعه را در قالب نه داستان کوتاهِ بشدت خواندنی و تاثیرگذلر و با عنوان زیبا و دوپهلوی “دوران طلایی دل شکستگی”  در اختیار مخاطبان و علاقمندان داستان کوتاه قرار داده است. در میان نویسندگان این مجموعه به نامهای آشنا و پرتوانی برمی خوریم، از جمله شِرمَن اَلکسی که خود زمانی عضو هیئت داوران انتخاب داستانهای برگزیده جایزه ا.هنری بود، مایکل پارکر، کِوین بروکمایر، ران رَش  و… داستانها در نوع خود چنان یکه و خواندنی اند که هریک مجال مفصلی برای معرفی و تحلیل می طلبند، اینجا اما در حد بضاعت به برخی از آنها اشاره می کنیم.

داستان “دوران طلایی دل شکستگی” نوشته مایکل پارکر، قصه مردی است که به همسر بسیار محبوب خود خیانت کرده و حالا پس از رفتن همسر، روزگار به پریشانی می گذراند. مرد برای تنبیه خویش جسم ش را به عذاب می اندازد و هر روز چند کیلومتر می دود. او از عذاب کشیدن لذت می برد ولی خوب می داند که همسر به قهر رفته اش هرگز باز نخواهد گشت:

” بعد از رفتن او شهری که در آن زندگی می کردیم صاف شد، مثل کف دست. صدا با خود آواز آورد: آواز راننده کامیونی که پنج مایل از شرق راه آمده بود. چیزی نمی توانست نوحه او را ببُرد… شب و روز می شنیدم ش، بخشش زن را می طلبید، برای بارهایی که سر رسیده بود و مرد را نیافته بود. می دانستم، از نواهای به فغان، که زن هرگز باز نخواهد گشت، که مرد هرگز پاک نخواهد شد. خانه ام تا بام از این نغمه ها پر بود. شب پره ها با آن نغمه ها اوج می گرفتند، نور چراغ را مات می کردند، آیینه را رنگ می زدند. تا نیمی از شب، سعی کنان که نشنوم آن صدا را، به باوری رجوع می کردم که چهل سال پیش رهایش کرده بودم، زمان مهد کودک: کُره ها دروغهای لرزانی بودند. زمین مسطح بود مثل نغمات خاموش از مایل ها هیچ در هیچِ آواز راننده کامیون. بی هیچ جایی برای پنهان شدن یا فرار…”

گرچه در پایان داستان اتفاقی تلخ سلسله عذابهای مرد را کامل می کند ولی او در می یابد که عشق در کنار ترسها و نگرانیهایی که به ارمغان می آورد، احساس آزادی عجیبی  به آدمی می بخشد. ویژگی برجسته داستان دوران طلایی دل شکستگی  نثر شاعرانه آن است. مایکل پارکرچنان با چیره دستی تمام مضمونی آشنا و تکراری را در قالب کلمات شاعرانه به تصویر کشیده که مخاطب علاوه بر خود قصه از شیوه روایت آن هم لذت می برد.      

اما داستان ” هزاران هزار تن از ما” ، به قلم چارلز دی آمبروزیو، لطافت و دقایق دیگری دارد. راوی داستان پسرک ده، دوازده ساله ایست بنام ایگناتیوس. ایگناتیوس گذشته غریبی دارد. مادرش در ماجرایی تلخ کشته شده و پدر، مجنون از جور روزگار، به دارالمجانین رفته. ایگناتیوس توسط همسایگان به پرورشگاه کاتولیکها سپرده میشود و آنجا تحت مراقبتها و آموزشهای خواهران روحانی چیزها می آموزد. با اینهمه، نقطه عطف زندگی ایگناتیوس آشنایی اش با پسری بنام دنی است. دنی هم سن و سال ایگناتیوس است ولی زندگی و گذشته ای کاملا متفاوت  دارد. او مادری جوان و زیبا دارد و پدری که به آسانی پول درمی آورد. ایگناتیوس ابتدا به زندگی دنی غبطه می خورد ولی پس از معاشرت بیشتر با او و پدرش به درک جدیدی می رسد. او با همه عقل کودکی خود می فهمد زندگی هیچ کس بدون مشکل نیست و اساسا بدون مشکل نمی شود. هرچند مخاطبان اصلی داستانهای کوتاه برگزیده جایزه ا.هنری بزرگسالانند ولی خواندن داستان هزاران هزار تن از ما، می تواند برای کودکان سالهای پایانی دبستان و همچنین نوجوانان بسیار جذاب و آموزنده باشد.

اگر به تاریخ و داستانهایی که در متن وقایع تاریخی اتفاق می افتند علاقمندید داستان “فانتزی یازده انگشتی ها” را از دست ندهید. بن فانتین در داستانی بیست و چند صفحه ای ابتدا از آنتون وِیسر، نوازنده چیره دست پیانو می گوید که با وجود داشتن یک انگشت اضافی به شهرتی افسانه ای رسید و بعد بطرز مرموزی کشته شد. ولی قصه به همین جا ختم نمی شود. ویسر جاه طلب و محفل آرا قطعه ای برای پیانو تصنیف کرده بود بنام “فانتزی” که پس از مرگش تا سالها نوازندگان از اجرای مجدد آن سر باز می زدند تا آنکه شصت سال بعد دست روزگار دخترک شش انگشتی کوچکی بنام آنا کُهل  را مقابل استادی بنام پوچل می نشاند و جناب استاد پس از تعلیم سالیان دخترک،  او را موظف می کند قطعه یاد شده را اجرا کند.

داستان در اطریشِ اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم می گذرد و اشارات فراوانی دارد به آنچه در قرن بیستم بر جامعه یهود اروپا رفته است. در آن زمان یهودیان در اقلیت بودند و آزار بسیاری از سوی مسیحیان و نژاد پرستان متعصب آلمانی متحمل میشدند. خاندان آنا هم یهودی بودند و با وجود تمکن فراوان از این آزارها در امان نبودند، آنگونه که در کنسرت های دور اروپای آنا هم مسیحیان دو آتشه آنها را راحت نمی گذاشتند و به سالنهای اجرا حمله می کردند. این اذیت و آزارها در کنار فشار خانواده و استاد پوچل، آنای حساس و شکننده را بیش از پیش خسته می کرد. گروهی دخترک را به فرشته ای معصوم تشبیه می کردند و جمعی دیگر به ساحری که نغمات اجراهایش تاثیرات نامطلوبی روی مخاطبان می گذاشتند. سرانجام آنا، خسته و شکسته از آنهمه فشار، دست به کار حیرت انگیزی می زند و پس از آن صحنه هنر را برای همیشه ترک می کند. سرگذشت تلخ آنا یک داستان صرف نیست و می تواند برای بسیاری از والدین و مربیان سخت گیری که کودکان را تحت آموزشهای طاقت فرسا قرار می دهند عبرت آموز باشد.

اما داستان” تاریخ موجز مردگان” نوشته کِوین بروکمایر، حکایتی تمثیلی است از جهان مردگان. جهانی که اهالی اش تجارب منحصربفردی دارند. شهری که دائم تغییر می کند و اهل آن بی وقفه می آیند و بعد برای همیشه می روند. با اینهمه، یک چیز در این دیار ثابت است: صدای تپش قلبی غریب که همیشه و همه جا به گوش می رسد. نبود دشمنی میان شهروندان مرده آن شهر، جهان پس از مرگ را به رشک دنیای خاکی تبدیل می کند…

جینای داستان “تردستی” نوشته تِسا هادلی، دختر نوجوانی است که به رغم داشتن هوش و استعداد سرشار از ظاهر زمخت و چاق خود احساس شرم میکند. او منزوی و گوشه گیر است و به مطالعه پناه می برد. از ادبیات، نقاشی، و تاریخ ایده های بشری چیزهایی می داند که هم سالانش هیچ نمی دانند. با اینهمه حاضر است برای دستیابی به شادی و بی خیالی نوجوانان  بی اطلاع و جاهل اطرافش همه امتیازات خود را فدا کند. او در سفری از خانه نویسنده محبوبش که به موزه تبدیل شده دیدن می کند و از دکور و تجملات آنجا بیزار میشود. ولی سالها بعد که زمختی و جزم اندیشی دوره نوجوانی را پشت سر می گذارد، وقتی دوباره از آن خانه بازدید می کند احساس متفاوتی را تجربه می کند.

اما داستان خواندنی، خواندنی، و باز هم خواندنیِ ” گرو گذاشته ی تو را من آزاد می کنم” از جمله زیباترین آثار شرمن الکسی است. الکسی که خود سرخپوست است با ظرافتی حیرت انگیز هزار نکته باریک تر ز مو از زندگی و احوالات سرخپوستان را در داستانی کوتاه به نگارش درمی آورد. این داستان اودیسه ی بیست و چهار ساعته ی سرخپوستی دائم الخمر است که به سرش زده میراث مادربزرگش را پس بگیرد. سرخپوست بی خانمان و پاکباخته ی قصه ما یک روز هنگام رفتن به بهترین پیاله فروشی دنیا به همراه نوچه های پاتوقی اش از کنار بنگاهی رهنی می گذرد و از قضا نشان سلطنتی مادربزرگش را پشت ویترین مغازه می بیند و برای بازپس گیری آن اقدام می کند ولی صاحب بنگاه مبلغ کلانی از او طلب می کند و سرخپوست که آه در بساط ندارد در پی تهیه پول برمی آید و داستان از اینجا آغاز میشود. او هر بار مبلغ ناچیزی را که بدست می آورد خرج مشروب و پذیرایی از پسرعموهای پریشان تر از خودش می کند ولی پایان داستان به گونه دیگری رقم می خورد و اتفاقی بس شیرین و گوارا سرخپوست فقیر و بی همه چیز را به کام دل می رساند.     

 ” ما مشتاق الگوهای کمال هستیم…  الگوهای کمال، هرچند متفاوت با الگوهای خود ما، اطمینان مان می بخشند که در جهانی که بزرگ و غیر شخصی بنظر می رسد، انتخابهای فردی هم ارزش توجه را دارند. نیازی نیست الگوهای کمال سرمشق باشند، تنها باید دلبری کنند، چه تا زمانی که داستان باقی است خواننده نمی پرسد آیا زندگیها و انتخابهای فردی اهمیت دارند یا نه. ما اسیران مشتاقی هستیم، راحت رسانده شده برای اینهمه بار دلی که خاطرمان را خسته می کند. داستان موهبت دیگری نیز به خواننده خود می بخشد. تجربه مان از لطیف ترین قصه ها تغییر می کند. طی زمان دوباره و دوباره داستانهای مجموعه ا.هنری را خواهیم خواند و راههای جدیدی برای درک و تحسین آنها خواهیم یافت.”  

این را لورا فورمن می گوید. در مقدمه جامع و خواندنی مجموعه داستانهای کوتاه برگزیده جایزه ا.هنری سال ۲۰۰۵٫   

منبع: الف

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *