اخبار
توانایی‌های کودکان را هماهنگ پیش ببریم
آبان
در حوزه‌ی بازی و آموزش‌های مربوط به هر دوره از رشد کودکان، تاکنون کتاب‌ها و مطالبی زیاد و مفیدی نوشته شده است، اما هر کدام از این مطالب به قسمتی از مهارت و توانایی‌های کودک پرداخته اند. از مدت‌ها پیش در فکر یک زنجیره‌ی آموزشی هدفمند، علمی و به هم پیوسته بودم که آموزش های مناسب هر سن را به صورت طبقه بندی شده و مهارت محور در اختیار خانواده ها قرار دهد. بسیاری از والدین با اشتیاق فراوان سعی می کنند از همان بدو تولد کودک خود را آموزش دهند اما خلاء بزرگی که در این زمینه وجود دارد این است که هیچ مرجع مناسبی پیدا نمی‌کنند یا به صورت هدفمند و پیوسته آموزش ها را ادامه نمی‌دهند و گاهی اوقات چون نتیجه‌ای از این آموزش های پراکنده نمی گیرند، از ادامه آموزش در سنین طلایی کودکی منصرف می شوند.
فکر ایجاد یک سیستم آموزشی مبتنی بر روان شناسی کودک که بتواند پیش از دبستان کلیه‌ی آموزش های مناسب با سن کودک را ارائه دهد، هسته‌ی اولیه شکل گیری این مجموعه بود. همان طور که با ورود به دبستان، کودکان به صورت هدفمند و برنامه ریزی شده، پله به پله آموزش می بینند و متناسب با رشد ذهنی و توانایی شناختی‌شان، درس ها و مواد آموزشی تکمیل تر و تخصصی تر می شود، ضروری است که برای آموزش های پیش از دبستان هم کاری انجام شود. این مجموعه بخشی از این زنجیره‌ی آموزشی است که به تازگی توسط انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است.
این مجموعه که برای سن ۱۲ تا ۲۴ ماهگی(کودکان یک ساله) تهیه شده، دارای دو جلد کتاب، ۱۰۰ عدد فلش کارت(دارای ۲۰۰ تصویر) است که بیش از هزار بازی را شامل می گردد. این بازی ها با توجه به رشد کودک و به صورت ماه به ماه ارائه شده اند و مهارت های ذهنی، حرکتی، گفتاری، شنیداری، دیداری، اجتماعی و خودیاری کودکان را پرورش می دهند. نکته‌ی منحصر به فرد این بازی ها این است که فیلم های مربوط به هر بازی و روش انجام آن و نکات آموزشی بسیاری در اپلیکیشن تِک هوش که همراه این مجموعه معرفی شده ارائه گردیده است. همچنین در سنین تولد تا چهار سالگی مهارت و توانایی‌های کودک باید به طور مرتب ارزیابی شود تا مطمئن شویم که رشد ذهنی و جسمی کودک هماهنگ با سن او پیش می رود و در آینده کودک دچار اختلال های ادراکی، یادگیری، اجتماعی و ارتباطی نمی شود. یکی از نقاط مثبت بستۀ آموزش یک سالگی، کتاب ارزیابی دوره‌ای و ماه به ماه کودک است که بر اساس منابع معتبر روان شناسی و کتاب های دانشگاهی و پرسشنامۀ سنین و مراحل کودکان ASQتهیه شده است. والدین علاوه برآموزش های هدفمند و ماه به ماه می توانند به طور مرتب پیشرفت کودک را ارزیابی کنند و اگر با مشکل یا تعویقی روبرو شدند به رفع یا درمان به موقع و زودهنگام آن بپردازند. این مجموعه علاوه بر کتاب بازی های یک سالگی که به صورت ماه به ماه بازی های هر مهارت را تفکیک کرده است، کلیه‌ی مفاهیم و آموزش های یک سالگی را با استفاده از فلش کارت ها ارائه کرده است. کودکان یک ساله اگرچه نمی توانند به جز چند کلمه صحبت کنند اما توانایی ادراک شنیداری بالایی دارند و بسیاری از مطالب را متوجه می شوند. آموزش کامل فلش کارت های این مجموعه به صورت فیلم های طبقه بندی شده در اپلیکیشن تِک هوش(kids.techoosh.com) و سایت کتاب کودک(www.ketabekoodak.com) قابل دسترس می باشد.
مهمترین و اساسی ترین دوره‌ی شکل گیری شخصیت، توانمندی، اعتماد به نفس و رشد ذهنی کودکان از تولد تا سه سالگی است. این چند سال اولیه‌ی زندگی دارای دوره های بحرانی متعددی است که غیرقابل بازگشت است. مثلاً یادگیری لهجه(accent) و واج‌های مربوط به یک زبان از تولد تا دوازده ماهگی شکل می گیرد و پایان می پذیرد. آگاهی از این دوره های بحرانی کمک می کند که آموزش های مناسب را دقیقاً در زمان مناسب در اختیار کودک قرار دهیم. برای نمونه کودکانی که در دو سال اول زندگی دچار فقر شنیداری باشند از لحاظ زبانِ بیانی دچار مشکل می شوند یا کودکانی که به اندازه کافی چهاردست و پا نروند و یا فعالیت های حرکتی دوطرفه مثل شنا و دوچرخه سواری و … انجام ندهند، احتمال دارد بعداً دچار اختلال یادگیری در ریاضیات شوند. بنابراین هدف گذاری و تمرکز بیشتر کارهای من روی کتاب ها و آموزش های تولد تا ورود به مدرسه هستند و فکر میکنم هنوز کارهای انجام نشدۀ بسیاری در این زمینه وجود دارد که باید به آن پرداخته شود. مجموعه‌ی “بازی های پرورش هوش یک سالگی” به والدین کمک می کند تا جنبه های مختلف توانایی و رشد کودک را هماهنگ پیش ببرند و این دوره های بحرانی و مهم را به طور کامل و صحیح طی کنند.
برخی از اهداف آموزشی و اهمیت آموزش های هدفمند را در مطالب پیشین گفتم. اما مهم ترین مساله این است که والدین از شیوه های آموزش استاندارد و معتبر علمی استفاده کنند و این زنجیرۀ آموزش را از همان دوران تولد تا ورود به مدرسه ادامه دهند. لزوم استفاده از این شیوه این است که کودک در هر دوره از رشد جسمی و ذهنی‌اش متناسب با همان دوره آموزش می بیند. این مساله کمک می کند تا اعتماد به نفس کودک در آموزش و یادگیری شکل بگیرد و به اندازه‌ی درک و ظرفیتش آموزش ببیند. از سوی دیگر کمک می کند تا در هیچ مرحله ای تعویق یا وقفه‌ی آموزشی نداشته باشد. برای مثال مفاهیم ریاضی برای کودک یک ساله در سطح درک کردن عدد یک، دو، هیچ، کم، خیلی و زیاد است. اینها را کودک یکساله می فهمد و باید آموزش های آن را به صورت عملی ببیند و درک کند. یا مهارت های حرکتی عضلات بزرگ بدن و عضلات کوچک دست باید از همین سنین پایین با کودک انجام شود. وقتی این تمرین ها را مرحله به مرحله و در هر دوره از رشد با کودک انجام ندهیم، هنگامی که کودک وارد مدرسه می شود به تدریج مشکلات یادگیری بروز می کنند. کودک حساسیت شنیداری لازم برای تشخیص واج های زبان فارسی را ندارد یا حافظه‌ی دیداری ضعیفی دارد، نمی تواند ریاضی را درک کند و غیره. بنابراین والدین با استفاده از این مجموعه علاوه بر صدها بازی متنوع و مهارت محور، به راحتی در هر دوره از رشد کودک، مهارت های او را ارزیابی می کنند و در صورت نیاز تمرین های تکمیلی و بازپروری را با او انجام می دهند. همچنین با مشاهدۀ فیلم بازی ها دقیقاً متوجه می شوند که چگونه باید با کودک کار کنند و خودشان به خوبی آموزش می بینند.
اگر والدین از همان ماه های اول تولد با این زنجیره‌ی آموزشی پیش بروند، در پایان یک سالگی به وضوح متوجه می شوند که کودک آن ها از لحاظ ادراک ریاضی،مهارت حرکتی، زبان بیانی، مهارت شنیداری، ارتباط اجتماعی، اعتماد به نفس و مهارت های خودیاری نسبت به همسالان خود تفاوت محسوسی دارد. والدینی که در تحقیقات موردی و به صورت آزمایشی این تمرین ها را با کودک خود انجام داده اند به این تفاوت معنادار اشاره کرده اند. تا کنون از این زنجیرۀ آموزشی دو مجموعه‌ی نوزادی و یک سالی توسط انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است و سایر مجموعه های سنین بالاتر به زودی در دسترس علاقمندان قرار خواهد گرفت.
منبع: الف