اخبار
کتابی که مترجم آمریکایی را شیفته خودش کرد
به گزارش خبرنگار مهر، ترجمه انگلیسی رمان «دموکراسی یا دموقراضه» نوشته سید مهدی شجاعی روزگذشته با حضور نویسنده این اثر، کارولین کراسی کری مترجم این رمان به زبان انگلیسی, افشین شحنه تبار مدیر نشر شمع و مه و ناشر نسخه انگلیسی این اثر و لیلی حائری یزدی مدیر آژانس ادبی کیا در محل دفتر انتشارات کتاب نیستان رونمایی شد.
در این مراسم کراس کری مترجم این اثر اظهار داشت: نخستین کار من در ترجمه ادبیات داستانی ایران ترجمه رمان بامداد خمار بود که در سال ۲۰۰۰ به پایان رساندم اما هرگز منتشر نشد. بعد از آن کار ترجمه را در موارد متعدد دیگری ادامه دادم. کار جدی بعدی من ترجمه مجموعه «ما همه آفتابگردانیم» عرفان نظر آهاری بود و در ادامه پس از برپایی نمایشگاه بین‌المللی فرانکفورت در سال گذشته که به ایران آمدم و با آقای شحنه تبار قرار ترجمه رمان آقای شجاعی را گذاشتیم.
وی در ادامه و در پاسخ به سوالی در مورد چرایی انتخاب این اثر برای ترجمه گفت: تمام بخش های این کتاب من را شیفته خودش کرد. جالب است که بگویم به تازگی در دانشگاه پرینستون مطالعه‌ای صورت گرفته که نشان می‌دهد دموکراسی در جامعه آمریکا دیگر وجود ندارد و آنچه هست بیش از هر چیز الیگارشی است. در این پژوهش عنوان شده که از ۴۰ سال پیش هر چه مردم خواسته‌اند و هر چه اجرا شده است با هم متفاوت بوده است. به عبارت دیگر هر چه مردم خواسته اند نادیده گرفته شده و تنها خواست پولدارها و سرمایه داران که مقامی کلیدی داشته اند و قدرت در دستشان بوده محقق شده است. این دقیقا همان چیزی است که به نظرم خواندن این کتاب را برای جامعه آمریکا جذاب می‌کند. از طرف دیگر طنز این کتاب نیز منحصر به فرد است و همه اینها در کنار نویسنده ایرانی آن، از کتاب متنی ساخته که می‌تواند برای مخاطب آمریکایی آن جالب توجه باشد.
کراس گری در ادامه اظهار کرد: واقعیت این است که بازار کتاب ایران در فروشگاه‌های مجازی و غیر مجازی آمریکایی چندان شناخته شده نیست. مثلا اگر در آمازون نام ایران را سرچ کنیم به آثار قابل اعتنایی دست پیدا نمی‌کنیم در حالی که جامعه ایرانیان آمریکا و حتی اروپا در انتظار آثار ایرانی ترجمه شده هستند. در کنار این مساله باید باور کنیم که کتاب های موفق و پرفروش ایران ارزش ترجمه به زبان های دیگر را دارد و حتما مخاطب خود را به دست خواهد آورد. من البته برای ترجمه دموکراسی یا دموقراضه به مخاطب غیر ایرانی آن هم فکر کردم. به نظر من این رمان اساس موضعیش ایران نیست و من هم سعی کردم طوری آن را ترجمه کنم که فضای کتاب به صورت انحصاری مرتبط با ایران نباشد.
این مترجم در ادامه و در پاسخ به سوالی در مورد چگونگی واژه یابی برای ترجمه این رمان گفت: در مورد برخی واژه های مورد استفاده در این کتاب باید زیاد فکر می‌کردم و در جا نمی‌شد برایش معادلی پیدا کرد.در این مواقع من سعی می‌کردم به مفهوم برگردم. مثلا وقتی می‌خواهیم عبارت «کاسه داغ‌تر از آش» را ترجمه کنیم به دلیل نامفهوم بودن این عبارت برای انگلیسی‌زبان‌ها از عبارت «تو توی مسابقه اسبی نداری» بهره بردیم اما مساله فقط این نیست. شخصیت اصلی رمان اصطلاحات را نیز شکسته و جابجا مورد استفاده قرار می‌داد و همین عبارت را نیز ما باید به صورت خاصی به کار می‌بردیم. در کنار همه اینها باید طنز اثر را نیز حفظ می‌کردیم و به همین خاطر بود که برای ترجمه برخی عبارات تا دو روز هم فکر کردم.
همچنین در این نشست سید مهدی شجاعی نیز در سخنانی اظهار داشت: برای انتخاب رمان دموکراسی یا دموقراضه، خانم کراس کری اعتقاد داشت کتاب برای مردم آمریکا حرف دارد و زبانش، زبان جامعه آمریکاست. خود من در زمان نوشتن این داستان به قصه‌ای فکر می‌کردم که تاریخ مصرف نداشته باشد و بیشتر از هر چیز نقد دموکراسی باشد. بحث نقد دموکراسی موضوعی است که امروز نیز در دنیا بسیار مطرح و قابل توجه است چون محصول آن جایگاه آراء عوام در کنار آراء خواص است.
وی با اشاره به ناشر نسخه انگلیسی این اثر نیز گفت: در ایران ناشر حداکثر کارش این بود که کتابی را ترجمه و منتشر کند اما آقای شحنه تبار جدای از اینکه کتابی را پسندیده مترجمی باب آن هم پیدا کرده و در کنار آن در تلاش مترجم برای بازگرداندن صحیح متن کتاب هم که یک پروسه زمان بر است نقش داشته است. در کنار همه این موارد ایشان یک ادیتور حرفه‌ای آمریکایی که هیچ نوع سابقه آشنایی باز بان فارسی نداشت را نیز پیدا کرد تا این کار را ویرایش کند و حاصل همین شد که خیلی از دوستان انگلیسی زبان هم گویا به متن ترجمه ایرادی نگرفته اند. این کار در کنار مساله چاپ و… برای خودش پروسه ای زمان بر بوده است که ناشر از پس آن به خوبی برآمده است.
شجاعی تصریح کرد: به نظرم ویژگی اصلی این ترجمه به نظر من حفظ هویت قلم برای آن است. به اعتقاد من در این کار هم بازی‌های زبانی حفظ شده است و لطافت متن فارسی پابرجا مانده و هم به روی انتخاب معادل های زیبا ماهیت متن حفظ شده است
شجاعی همچنین از زحمات لیلی حائری به عنوان فردی که در سال های گذشته با گمنامی در معرفی ادبیات و هنر تصویرگران ایرانی به سایر کشورهای دنیا نقش داشته است تشکر کرد.
افشین شحنه تبار مدیر نشر شمع و مه نیز در این نشست اظهار داشت: برای این کتاب برنامه ما بیشتر از انتشار یک ترجمه است. در نظر داریم که انیمیشن، اپلیکیشن، کتاب صوتی و… را نیز برای آن ایجاد کنیم و در کنار آن یک تور جهانی برای معرفی این کتاب در دست کار دارم که شامل معرفی آن در نمایشگاه های فرانکفورت، مسکو، پکن، لندن و لس آنجلس خواهد بود.
http://www.mehrnews.com/detail/News/2285163